Dobrze rozwijał się kulturalny ruch amatorski. I tak na przykład 2 marca 1913 roku w Białej amatorzy żywieccy odegrali pod „Czarnym Orłem” dramat L. Rydla pt. „Na Zawsze”. Na pierwszy plan sceny wybiła się przedewszystkiemi p. Fąferkowa, grająca Żonę, ale niemniej i inne kreacye zdobyły ogólne uznanie. W gazetach odnotowano też kolejne imprezy w ramach obchodów 50 rocznicy powstania styczniowego, które odbyły się w: Leszczynach, w Bielsku, Bestwinie, Rybarzowicach.
Dużym powodzeniem cieszył się kurs murarski w Białej, zorganizowany przez Wydział Krajowy w gmachu Seminaryum w Białej. Na kurs ten, trwający blisko 3 miesiące zapisało się około 30 murarzy, do końca zaś wytrwało w stałej frekwencji mniej więcej 15. Galicyjska Rada Krajowego Patronatu rękodzieł i drobnego przemysłu uchwaliła przyznać Tow. zaliczkowemu w Białej 600 K subwencji na fundusz gwarancyjny dla Oddziału rękodzielniczego, tudzież 400 K subwencji na obniżenie stopy procentowej dla pożyczek wytwórczych rękodzielniczych.
Ciekawy kurs pierwszej pomocy zorganizowało TG „Sokół” w Żywcu. Na wykłady dr Fonferko zgłosiło się ponad 100 osób.
W tym miejscu trzeba by wspomnieć, że w Wiedniu po raz kolejny Koło Polskie debatowało na upaństwowieniem gimnazjum polskiego w Białej. Ustalono, że zostanie ono formalnie przejęte na garnuszek państwa od 1 września, natomiast do tego czasu, otrzyma specjalną subwencję, aby mogło funkcjonować bez przeszkód.
Kolejne odczyt w Białej wygłosili ks. Władysława Mączyńskiego p.t. „Męka Pana Jezusa w obrazach mistrzów malarstwa". Odczyt ten ilustrowany obrazami świetlnymi zgromadził nie bywałą ilość: 700-800 słuchaczy. Natomiast w Komorowicach odczyt pt. „Kraków i jego okolice” miał Franciszek Zolich.
Prasa polska szeroko informowała o działalności Koła TSL w Białej w roku 1912. Zarząd odbył 9 posiedzeń w r. 1912. Liczba pism wysłanych i odebranych przez Zarząd wynosi według dziennika podawczego 1434, nie liczące dużej korespondencyi komsyi gwiazdkowej. Liczba członków wzrosła z 200 w roku 1911 do liczby 294. Z liczby tej zmarło w roku sprawozdawczym 3, wystąpiło zaś z powodu zmiany miejsca pobytu 5. Zostało zatem członków 286.
Zarząd wypłacał 2 uczniom Seminaryum T. S. L. stypendyum w kwocie po 100 koron w ratach 10-koronowych z obowiązkiem pracy w bibliotece bialskiej Koła; udzielał też subwencja dwu ubogim uczenicom miejscowej szkoły wydziałowej TSL im. Tadeusza Kościuszki. Z okazyi śmierci ś. p. Glatmanowej uchwalił Zarząd zapomogę imienia zmarłej w kwocie 100 ła Rudolfowi Wali, uczniowi piątej klasy gimn. realti. T. S. L. w Białej. Nad grobem przemawiał imieniem Koła P. Matuszewski.
Zarząd Koła wspólnie z Dyrekcya Gimnazyum realnego i Seminaryum T. S. L. przeprowadził akcyę celem umieszczenia na wakacyach uczniów tutejszych zakładów średnich. Umieszczono 15 uczniów w domach obywatelskich we wszystkich trzech zaborach, a 2 na koloniach TSL. W. Koszta tej akcyi ze strony Koła wyniosły 100 kor. Zarząd udzielił w tym roku subwencyi dla Towarzystwa Św. Salomei w kwocie 50 koron. Na Dar Narodowy zebrano 352'95 kor., zaś na deficyt Zarządu głównego 452'83 kor., które to kwoty odesłano Zarządowi Głównemu. Koło otrzymało w roku 1912 liczne dary: Kasyno w Jaśle darowało 100 książek, Pan Hubert Linde z Tarnowa kilkanaście książek, P. Stanisław Pszon fotografie na pocztówki, Zarząd główny książki za cenę 150,17 kor., P. Helena Marcoin w Krakowie 2 paki książek dla Czytelń Koła, P. Wincenty Migdał przeszło 500 książek z przeznaczeniem na mającą się założyć publiczną bibliotekę Koła i kilkaset wylepianek firmy „Krak" dla młodzieży, P. Bełdowski z Krakowa 500 egzemplarzy Noworocznika, P. Zofia Rogoszówna z Krakowa 3 książki.
Ożywioną działalność rozwijały też komisye Koła. 1 tak Komisya bibioteczna opiekowała się 10 bibliotekami Koła, z których 4 założono w roku bieżącym. Najlepiej rozwijała się czytelnia w Komorowicach. Komisya finansowa pod jęła sprzedaż wydawnictw Zarządu głównego i wydała gustowne pocztówki z widokami Białej. Komisya obchodowa urządziła lub dopomogła do urządzenia szeregu obchodów majowych, jak w Bestwinie, Buczkowicach, Bujakowie, Cięcinie, Hecznarowicach, Janowicach, Komorowicach, Kozach, Międzybrodziu, Straconce i Szczytku. Urządziła też koncert Chóru Akademickiego z Krakowa, który wywołał w Białej ogólny zachwyt. Rocznicę listopadową święciła wieczorkiem w auli Seminaryum. W maju zorganizowała Komisya składkę na Dar Narodowy z rezultatem K 352'95, w listopadzie zaś na pokrycie deficytu Zarządu gł. z rezultatem K 452'83.
Komisya gwiazdkowo-majówkowa zajmowały się zbieraniem składek na gwiazdkę i majówkę dzień szkół polskich w Białej. Na gwiazdkę w r. 1911 zebrano K 1759'95., na majówkę i cele oświatowe Koła w r. 1912 K 1098'84. Za ' pieniądze zebrane drogą składek w Białej i w całym kraju, Komisya urządziła tradycyjną majówkę na Hanslik, która odbyła się W dniu 14. maja 1912, jakoteż obdarowała na gwiazdkę 260 dzieci szkół polskich w Białej.
Przy tej sposobności należy się szczera wdzięczność tym wszystkim, którzy złożyli składki na cele gwiazdki i majówki, jakoteż 1.
T. Paniom miejscowym, które kilkakrotnie w ciągu roku niestrudzenie kwestowały na cele Kola.
Komisya odczytowa pracowała i w bieżącym roku wytrwale, mimo bardzo niekorzystnego nastroju na wsi: na wiosnę skutkiem lokautu, pod koniec roku zaś skutkiem naprężenia politycznego wywołanego widmem wojny, komisya utrzymała się przy dotychczasowej liczbie odczytów i pogadanek, a nawet zdołała ją nieco podnieść. Doczekała się też poważnego uznania ze strony Zarządu Głównego T. S. L., który na kilku miejscach ostatniego sprawozdania rocznego wymienia Koło jako jedno z najczynniejszych na. polu odczytowem. Kołu przypadł też w udziale rekord, świadczący o ścisłych stosunkach z Zarządem Głównym: stoi ono na czele wszystkich Kół prowincyonalnych, korzystających z wypożyczalni przeźroczy TSL W Białej urządziło Koło w bieżącym roku 75 odczytów, przeważnie w auli Seminaryum.
Jest to cyfra cokolwiek mniejsza niż w roku ubiegłym (82), ponieważ mniej więcej od połowy roku odczyty w Ognisku terminatorów objęło Grono nauczycielskie Szkoły przemysłowej uzupełniajcej i prowadzi je w własnymi zarządzie. Odczyty bezpłatne dla robotników urządzano w miesiącach styczniu, lutym, marcu, listopadzie i grudniu po dwa, razy tygodniowo,
w kwietniu zaś, w maju i -październiku raz na tydzień. Frekwencya na niektórych odczytach, zwłaszcza na odnoszących się do ludów bałkańskich, podniosła się do niebywałej dotąd cyfry 500 — 700 słuchaczy.
Poza Białą objęto działalnością 24 miejscowości w powiecie bialskim, żywieckim i bielskim (w roku 1911. — 18 gmin). Najczęściej odwiedzanemi gminami były Komorowice i Bujaków. W obu tych miejscowościach Koło posiada własne czytelnie.
Bibliotekę prelegentów powiększono do liczby 90 dziełek. Jest również zawiązek bibliojekt dla teatrów amatorskich, dzięki staraniom P. A.
Horodyskiego. Księgę informacyjną uzupełniano coraz nowemi wiadomościami z gmin wiejskich.
Kołu przybyła w roku bieżącym jeszcze jedna bardzo użyteczna praca, bardzo wdzięczna i aktualna: praca oświatowa wśród robotnic.
Z oddzieleniem nowo zorganizowanej Szkoły żeńskiej TSL. im. królowej Jadwigi, staraniem Dyrekcyi Szkoły zaprowadzono przy poparciu Koła stałe odczyty i pogadanki dla kobiet, szczególnie dla dziewcząt, robotnic z Białej i okolicy.
Odczyty i pogadanki odbywają się stale każdego poniedziałku w budynku Szkoły żeńskiej
TSL im. królowej Jadwigi od godziny 6 -8 wieczorem. Wykłady z dziedziny religijnomoralnej prowadzi katecheta szkoły Ks. Dr. Domasik, niestrudzony w swej gorliwej pracy nad wychowaniem młodzieży, inne pogadanki urządzają PP. Sobocińska i Surowiecka.
Prowadzi się również odczyty i pogadanki z historyi polskiej, z hygieny, społecznego stanowiska kobiety Polki i jej obowiązków względem rodziny i Ojczyzny, z ekonomii kobiecej, tudzież z geografii i etnografii ziem polskich. Na pierwszym odczycie było 7 dziewcząt, dziś liczba wzrosła do przeszło 50.
Dla atrakcyi urządziło Grono Szkoły żeńskiej „drzewko” dla dziewcząt. Dziewczęta po przełamaniu się opłatkiem śpiewały kolędy i grały w loteryę fantową, wygrywając łakocie.
W upominku dostały też broszury jubileuszowe o Skardze, Krasińskim i Kraszewskim. Koło T. S. L. ofiarowało 50 K na prenumeratę czasopism i zakupno odpowiednich broszurek. Na razie innych funduszów niema, lecz przy dobrych chęciach wszystko się da zrobić.
Taki jest całoroczny dorobek pracy Koła, dorobek obfity, zasługujący na poparcie. Redakcya nasza życzy przyszłemu zarządowi również pięknych rezultatów.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz