Biorąc pod uwagę czynniki, które w życiu kulturalnem odgrywają rolę i o kulturze decydują, które mogą nadawać ton i stwierdzać przewagę w pewnych sferach, dojdziemy do rozgraniczenia wpływów polskich i niemieckich.
Zillustruje nam to najlepiej tabelka, wykazująca instytucye, względnie sfery ludności z przewagą obsady polską lub niemiecką.
Polska obsada.
Starostwo.
Sąd powiatowy.
Główny urząd podatkowy.
Urząd, pocztowy i telegraficzny.
Oddział żandarmeryi.
Straż skarbowa.
Notaryat.
Urząd parafialny katolicki.
Gimnazyum realne T. S. L.
Gimnazyum naucz. T. S. L.
Szkoła ludowa i wydział.
Szkoła lud. i wydział, męska T. S. L.
Szkoła lud. i wydział, żeńska T. S. L.
Kraj. szkoła kupiecka.
Szkoła przem. uzupełniająca.
Szpital powszechny.
Robotnicy różni (ok. 80 prc.)
Rzemieślnicy różni (ok. 80 prc.)
Niemiecka obsada.
Rada miejska wraz z magistratem i urzędnikami.
Urząd parafialny ewang.
Żydowska gmina wyznaniowa.
Rada szkolna miejscowa.
Miejska szkoła ludowa i wydziałowa.
Pryw. szkoła ewang. z pr. publ.
Miejska Kasa Oszczędności.
Robotnicy fabryczni (ok. 10 prc.)
Rzemieślnicy (ok. 20 proc.)
Wielki przemysł.
Mieszanego do składu są:
Rada powiatowa.
Rada szkolna okręgowa.
Handel. (Żydzi, Niemcy, Polacy).
Cechy i stowarzyszenia przemysłowe.
((Niemcy, Polacy.)
Gospodarka miejska. Zarząd gminny Białej spoczywa wyłącznie w rękach niemieckich. W radzie miejskiej, złożonej z 36 członków do niedawna zasiadało 3 radnych Polaków, wybranych w r. 1911 na podstawie kompromisu.
Z tych trzech, którzy weszli z I. koła wyborczego, dwóch należało do sfer mieszczańskich, jeden był (Przedstawicielem inteligencyi. Gdy przedstawiciel inteligencyi jako urzędnik przeniósł się z awansem do Krakowa zostało w Radzie dwóch Polaków; jeden z nich z powodów od niego, niezależnych zmuszony będzie wycofać się z rady zostaje więc w radzie jeden jedyny
mieszczanin-Polak, (który sam nic zrobić nie może.
Rola mieszczaństwa i Polaków wogóle w. zarządzie miasta żadnej nie odgrywa roli. 'Obecnie ustępuje połowa rady i Polacy, mający w I. kole (inteligencyę) większość wyborców mogliby przeprowadzić wybór 12 radnych Polaków. Spostrzegli się Niemcy — zamianowali sobie 12 obywateli honorowych, mających, jak wiadomo- głos wyborczy w kole I. — a jakkolwiek uchwałę tę wydział powiatowy zniósł, umieścili ich w drodze reklamacyi na liście. .
Przeciw takiemu postępowaniu wniesiono sprzeciw, i skargę do starostwa .i trybunału administracyjnego — i wybory czekają. Polonia oczekuje sprawiedliwego rozstrzygnięcia władz odnośnie do obywateli honorowych i całego szeregu nadużyć wyborczych.
Koło II. (najwyżej opodatkowanych) jest dla Polaków nie do zdobycia; w kole III. maja Polacy dość liczny kontygent wyborców pewnych. Tu jednak na przeszkodzie stoją żydzi. Część ich, grubo niezadowolona z gospodarki miejskiej, nie może się zdobyć na odwagę, alby iść z Polakami ręka
w rękę, chociaż żyją z miejscowej jak i okolicznej ludności polskiej.
Może się to jednak w przyszłości fatalnie odbić na ich skórze. Coraz więcej uświadamiana polska ludność miejscowa i okoliczna może się od nich odwrócić. A że to samo mogą zrobić Niemcy, najlepszym dowodem ciągłe ich biadanie na przewagę żydów w. handlu i na skupywanie przez nich realności oraz fakt. że nawet czując ich silę wyborczą nie chcą za żadną dopuścić do rady miejslkiej więcej jak jednego żyda.
O /gospodarce miejskiej, o której już tyle pisano, decydują więc Niemcy, i to
klika, której celem utrzymanie się za wszelka cenę (przy władzy Wśród uczciwszych Niemców, nie brak głosów krytyki z powodu gospodarki miejskiej, która sprawiła, że mieszkańcy płacą - w różnej formie około 200 proc. dodatków do podatków.
Tu miejsce na zwrócenie uwagi na jeden moment pozornie z omawianą sprawa nie Wspólnego nie mający, który jednak stoi z nia w bardzo ścisłym związku.
(Powszechnie znaną jest kwestya upaństwowienia zakładów średnich T. S. L. w
Białej, t. j. gimnazyum realnego i seminaryutai nauczycielskiego. Mimo daleko idących świadczeń zw. gł. T. S. L. i silnego naporu całej opinii polskiej, rząd wahał się i ociągał z upaństwowieniem gimnazyum (ma ono definitywnie — wedle zapewnień namiestnika — nastąpić od 1. lipca b. r. Czy nastąpi zobaczymy?) — gotów, był nawet dać subwencyę w wysokości pełnych
kosztów utrzymania gimnazyum, byle go nie upaństwowić. Dlaczego? — Odpowiedzi należy szukać w Białej i rządach kliki na ratuszu bialskim. Gdyby zakłady średnie T. S. L. zostały upaństwowione, musiałaby do Białej przybyć cała falanga stałych profesorów, którzy mają głos w I. kole wyborczem, przeważają wybory z tego koła i wprowadzają do rady miejskiej 12 Polaków.,
którzy potrafią jako ludzie inteligentni kontrolować gospodarkę miejską, jak tego już dali dowody. Tego klika magistracka się boi i za wszelką cenę do tego dopuścić nie chce.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz