To zdarzyło się w marcu 1913 roku
W
marcu 1913 roku prasa polska szeroko opisywała sprawy oświatowe na terenie obu
miast. „Dziennik Cieszyński” zamieścił wtedy sprawozdanie z działalności Koła Towarzystwa Szkół Ludowych
w Białej za rok poprzedni. Warto zapoznać się z tym dość długim dokumentem, aby
zobaczyć jaką szeroką działalność prowadziło TSL w Białej w roku 1912. Zarząd
odbył 9 posiedzeń w r. 1912. Liczba pism wysłanych i odebranych przez Zarząd
wynosi według dziennika podawczego 1434, nie liczące dużej korespondencyi
komsyi gwiazdkowej. Liczba członków wzrosła z 200 w roku 1911 do liczby 294. Z
liczby tej zmarło w roku sprawozdawczym 3, wystąpiło zaś z powodu zmiany
miejsca pobytu 5. Zostało zatem członków 286.
Zarząd
wypłacał 2 uczniom Seminaryum T. S. L. stypendyum w kwocie po 100 koron w
ratach 10-koronowych z obowiązkiem pracy w bibliotece bialskiej Koła; udzielał
też subwencja dwu ubogim uczenicom miejscowej szkoły wydziałowej TSL im.
Tadeusza Kościuszki. Z okazyi śmierci ś. p. Glatmanowej uchwalił Zarząd
zapomogę imienia zmarłej w kwocie 100 kor. Rudolfowi Wali, uczniowi piątej
klasy gimn. realti. T. S. L. w Białej. Nad grobem przemawiał imieniem Koła P.
Matuszewski.
Zarząd
Koła wspólnie z Dyrekcya Gimnazyum realnego i Seminaryum T. S. L. przeprowadził
akcyę celem umieszczenia na wakacyach uczniów tutejszych zakładów średnich.
Umieszczono 15 uczniów w domach obywatelskich we wszystkich trzech zaborach, a
2 na koloniach TSL. W. Koszta tej akcyi ze strony Koła wyniosły 100 kor. Zarząd
udzielił w tym roku subwencyi dla Towarzystwa Św. Salomei w kwocie 50 koron. Na
Dar Narodowy zebrano 352'95 kor., zaś na deficyt Zarządu głównego 452'83 kor.,
które to kwoty odesłano Zarządowi Głównemu. Koło otrzymało w roku 1912 liczne
dary: Kasyno w Jaśle darowało 100 książek, Pan Hubert Linde z Tarnowa
kilkanaście książek, P. Stanisław Pszon fotografie na pocztówki, Zarząd główny
książki za cenę 150,17 kor., P. Helena Marcoin w Krakowie 2 paki książek dla
Czytelń Koła, P. Wincenty Migdał przeszło 500 książek z przeznaczeniem na
mającą się założyć publiczną bibliotekę Koła i kilkaset wylepianek firmy
„Krak" dla młodzieży, P. Bełdowski z Krakowa 500 egzemplarzy Noworocznika,
P. Zofia Rogoszówna z Krakowa 3 książki.
Ożywioną
działalność rozwijały też komisye Koła. 1 tak Komisya bibioteczna opiekowała
się 10 bibliotekami Koła, z których 4 założono w roku bieżącym. Najlepiej
rozwijała się czytelnia w Komorowicach. Komisya finansowa pod jęła sprzedaż
wydawnictw Zarządu głównego i wydała gustowne pocztówki z widokami Białej.
Komisya obchodowa urządziła lub dopomogła do urządzenia szeregu obchodów
majowych, jak w Bestwinie, Buczkowicach, Bujakowie, Cięcinie, Hecznarowicach,
Janowicach, Komorowicach, Kozach, Międzybrodziu, Straconce i Szczytku.
Urządziła też koncert Chóru Akademickiego z Krakowa, który wywołał w Białej
ogólny zachwyt. Rocznicę listopadową święciła wieczorkiem w auli Seminaryum. W
maju zorganizowała Komisya składkę na Dar Narodowy z rezultatem K 352'95, w
listopadzie zaś na pokrycie deficytu Zarządu gł. z rezultatem K 452'83.
Komisya
gwiazdkowo-majówkowa zajmowały się zbieraniem składek na gwiazdkę i majówkę
dzień szkół polskich w Białej. Na gwiazdkę w r. 1911 zebrano K 1759'95., na
majówkę i cele oświatowe Koła w r. 1912 K 1098'84. Za ' pieniądze zebrane drogą
składek w Białej i w całym kraju, Komisya urządziła tradycyjną majówkę na
Hanslik, która odbyła się W dniu 14. maja 1912, jakoteż obdarowała na gwiazdkę
260 dzieci szkół polskich w Białej.
Przy
tej sposobności należy się szczera wdzięczność tym wszystkim, którzy złożyli
składki na cele gwiazdki i majówki, jakoteż 1.
T.
Paniom miejscowym, które kilkakrotnie w ciągu roku niestrudzenie kwestowały na
cele Kola.
Komisya
odczytowa pracowała i w bieżącym roku wytrwale, mimo bardzo niekorzystnego
nastroju na wsi: na wiosnę skutkiem lokautu, pod koniec roku zaś skutkiem
naprężenia politycznego wywołanego widmem wojny, komisya utrzymała się przy
dotychczasowej liczbie odczytów i pogadanek, a nawet zdołała ją nieco podnieść.
Doczekała się też poważnego uznania ze strony Zarządu Głównego T. S. L., który
na kilku miejscach ostatniego sprawozdania rocznego wymienia Koło jako jedno z
najczynniejszych na. polu odczytowem. Kołu przypadł też w udziale rekord,
świadczący o ścisłych stosunkach z Zarządem Głównym: stoi ono na czele
wszystkich Kół prowincyonalnych, korzystających z wypożyczalni przeźroczy TSL W
Białej urządziło Koło w bieżącym roku 75 odczytów, przeważnie w auli
Seminaryum.
Jest
to cyfra cokolwiek mniejsza niż w roku ubiegłym (82), ponieważ mniej więcej od
połowy roku odczyty w Ognisku terminatorów objęło Grono nauczycielskie Szkoły
przemysłowej uzupełniajcej i prowadzi je w własnymi zarządzie. Odczyty
bezpłatne dla robotników urządzano w miesiącach styczniu, lutym, marcu,
listopadzie i grudniu po dwa, razy tygodniowo,
w
kwietniu zaś, w maju i -październiku raz na tydzień. Frekwencya na niektórych
odczytach, zwłaszcza na odnoszących się do ludów bałkańskich, podniosła się do
niebywałej dotąd cyfry 500 — 700 słuchaczy.
Poza
Białą objęto działalnością 24 miejscowości w powiecie bialskim, żywieckim i
bielskim (w roku 1911. — 18 gmin). Najczęściej odwiedzanemi gminami były
Komorowice i Bujaków. W obu tych miejscowościach Koło posiada własne czytelnie.
Bibliotekę
prelegentów powiększono do liczby 90 dziełek. Jest również zawiązek bibliojekt
dla teatrów amatorskich, dzięki staraniom P. A.
Horodyskiego.
Księgę informacyjną uzupełniano coraz nowemi wiadomościami z gmin wiejskich.
Kołu
przybyła w roku bieżącym jeszcze jedna bardzo użyteczna praca, bardzo wdzięczna
i aktualna: praca oświatowa wśród robotnic.
Z
oddzieleniem nowo zorganizowanej Szkoły żeńskiej TSL. im. królowej Jadwigi,
staraniem Dyrekcyi Szkoły zaprowadzono przy poparciu Koła stałe odczyty i
pogadanki dla kobiet, szczególnie dla dziewcząt, robotnic z Białej i okolicy.
Odczyty i pogadanki odbywają się stale każdego
poniedziałku w budynku Szkoły żeńskiej
TSL
im. królowej Jadwigi od godziny 6 -8 wieczorem. Wykłady z dziedziny
religijnomoralnej prowadzi katecheta szkoły Ks. Dr. Domasik, niestrudzony w
swej gorliwej pracy nad wychowaniem młodzieży, inne pogadanki urządzają PP.
Sobocińska i Surowiecka.
Prowadzi się również odczyty i pogadanki z historyi
polskiej, z hygieny, społecznego stanowiska kobiety Polki i jej obowiązków
względem rodziny i Ojczyzny, z ekonomii kobiecej, tudzież z geografii i
etnografii ziem polskich. Na pierwszym odczycie było 7 dziewcząt, dziś liczba
wzrosła do przeszło 50.
Dla
atrakcyi urządziło Grono Szkoły żeńskiej „drzewko” dla dziewcząt. Dziewczęta po
przełamaniu się opłatkiem śpiewały kolędy i grały w loteryę fantową, wygrywając
łakocie.
W
upominku dostały też broszury jubileuszowe o Skardze, Krasińskim i Kraszewskim.
Koło T. S. L. ofiarowało 50 K na prenumeratę czasopism i zakupno odpowiednich
broszurek. Na razie innych funduszów niema, lecz przy dobrych chęciach wszystko
się da zrobić.
Taki
jest całoroczny dorobek pracy Koła, dorobek obfity, zasługujący na poparcie.
Redakcya nasza życzy przyszłemu zarządowi również pięknych rezultatów.
Jak widać z powyższego TSL to
nie tylko nauka, ale również wychowanie, turystyka, sport pomoc materialna,
różnego rodzaju wykłady oraz promowanie, czytelnictwa, zdrowego trybu życia i
higieny…
Jacek Kachel
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz