Stadt Theater in Bielitz cz. 5

Słowem i młotkiem,
czyli kamień zakończenia

    30 września 1890 roku przed południem o godz. 11.30, nowo wzniesiony teatr otworzył się najpierw dla małego kręgu świętujących wmurowanie kamienia „zakończenia”. Na pierwszej uroczystości, na otwartej scenie, przedstawiającej egzotyczny pejzaż ustawili się oficjalnie obecni członkowie Komitetu Budowy Teatru, panowie: burmistrz H. Hoffmann, Carl Strzygowski i Gieldanowski, wiceburmistrzowie obu miast Carl Steffan i Eduard Pfister, asesorzy magistratu Białej, przedstawiciele rady miejskiej z Bielska i Białej oraz reprezentant zarządu gminy z Lipnika. Jako goście honorowi na ceremonii byli obecni panowie c.k. starostowie Derlik i Kraus, jako reprezentant garnizonu pan pułkownik dr v. Ursprung, posłowie do parlamentu krajowego i dzielnicowego z Bielska, pan superintendent dr Theodor Haase, c.k. sędzia okręgowy dr Spitzer. Oprócz nich widziano jeszcze jako przedstawiciela branży budowlanej pana architekta Emila Ritter v. Förstera, budowniczego Walczoka, inżyniera miejskiego Götze i innych profesjonalistów zaangażowanych przy budowie. Kulisy zajęło Bielsko-Bialskie Męskie Towarzystwo Śpiewacze. Dystyngowana publiczność pań i panów zajęła miejsca na parterze i w lożach. Wprowadzenie do sztuki stanowił wstęp „Hymnu do artystów” Mendelssohna, zagrany przez orkiestrę teatralną. Niemiecka „Silesia” relacjonując to wydarzenie pisała: Jako że dzień będzie miał wybitne znaczenie dla procesu rozwoju naszych siostrzanych miast, musi być opisany dziś, dzień w którym silne, pewne siebie niemieckie mieszczaństwo dwóch ambitnych społeczności, własnymi siłami dokończyło dzieło sztuki, a jego założyciele dorównując dawnej, wpływowej, inteligentnej ludności miasta, w przeświadczeniu swego materialnego dobrobytu, wzięli się za stworzenie należytego miejsca dla wzniosłych dóbr życiowych.  

Po tym występie pastor Ferdinand Schur, przewodniczący Komitetu Budowy Teatru wygłosił zebranym następującą mowę.  W całości zamieszcza ją „Silesia” :
Wielce szanowne zgromadzenie!
W dzień Nowego Roku 1888, wybrany kilka tygodni wcześniej Komitet Budowy Teatru zwrócił się do mieszkańców Bielska, Białej i Lipnika ze swoim pierwszym wezwaniem. Apel ten kończył się słowami: „Chodzi o stworzenie dzieła, które, poświęcone uprawianiu sztuki, winno zapewnić szlachetną rozrywkę i przyczynić się do wsparcia oświaty i kultury. W imię tych wzniosłych dóbr, wzywamy naszych współmieszkańców do czynnego wsparcia naszego przedsięwzięcia. Niech zjednoczone wysiłki uwieńczy piękny sukces a udane doskonałe dzieło ucieszy nas i przyszłe pokolenia!”. Nadzieje i życzenia, które w tych słowach zostały wypowiedziane, spełniły się; co wówczas wydawało się odbiciem przyszłości, a niejednemu może tylko pięknym, ale śmiałym i nieziszczalnym snem, teraz stało się rzeczywistością: budynek teatru stoi ukończony; po raz pierwszy otworzyły się dziś sale nowej świątyni muz, po raz pierwszy radośnie witani goście wypełnili te świąteczne miejsca, które tak pięknie zostały wymyślone przez artystów architektów, tak solidnie wzniesione przez rzemieślników i budowniczych i tak przyjemnie przez biegłe ręce przyozdobione. Nasze siostrzane miasta mają teraz swój własny teatr, miejsce, które w takim stopniu jest odpowiednie dla godnego uprawiania wyższej sztuki, w jakim zostało wzniesione i wyposażone, według zaleceń i z pomocą wszelkich środków nowoczesnej techniki budowy teatrów. Z radosnym zdumieniem rozglądamy się dokoła, wszędzie zderzamy się z formami piękna, które tak harmonijnie łączą się z leżącą tu u podstaw celowością; osobliwy urok unosi się w tym miejscu; wszystko, co widzimy, mówi nam: tu jest przestrzeń dla wzniosłych cech ludzkiego umysłu, tu powinny znaleźć się uczucie w sztuce i poezji, uniesienie i głębia, pokrzepienie i umocnienie.
    Z pewnością wśród nas nie ma nikogo, kto by nie pojmował znaczenia tej podniosłej godziny, nikogo, kto nie byłby przeniknięty głębokim wzruszeniem. W tym nastroju pozdrawiam was, wielce szanowni obecni, w tej świątecznej chwili, w imieniu Komitetu Budowy Teatru, który w tej chwili doświadcza najpiękniejszej zapłaty za rozmaite prace i trudy ostatnich trzech lat. Gratuluję ukończenia tej budowy panu, wielce szanowny panie architekcie, którego artystyczne idee przyjęły tak doskonały formalnie kształt, takoż nie mniej panu, szacowny panie budowniczy, jak i wszystkim wam, którzy byliście zatrudnieni przy tej budowie jako technicy i rzemieślnicy.
    Ze szczególnym honorem i przyjemnością w imieniu Komitetu Budowy mam zaszczyt pozdrowić wielce szanownych przedstawicieli władz państwowych, krajowych i miejskich, c. k. oficerów, wysokiego śląskiego sejmu krajowego i reprezentantów gmin Bielska, Białej i Lipnika, którzy zawsze z życzliwym nastawieniem wspierali sprawy tej budowy i służyli Komitetowi pomocą i radą. Jednak wszelkimi najserdeczniejszymi słowami pozdrowienia z  rzewnym sercem przywołuję Was, wielce szanowni współobywatele, współobywatelki i darczyńcy, którzy w radości serca i w ofiarnym celu złożyliście swoje dary i siły by przeprowadzić tak monumentalną pracę! Doprawdy, wypełnia dziś was wszystkich radosne przeświadczenie: stworzyliśmy w obywatelskim duchu, piękne, ważne dzieło dla naszych potomnych, poświęciliśmy naszym rodzinnym miastom monumentalny dar, we wspólnym zapale przeprowadziliśmy przedsięwzięcie, które, ponad zwykłymi materialnymi korzyściami, bierze pod uwagę wzniosłe duchowo dążenia ludzkości! Dzięki, najgłębsze dzięki za to czynne, ofiarne wsparcie naszego dzieła powinienem powiedzieć Wam Wszystkim, wielce szanowni współobywatele, współobywatelki, którzy tu, w tej chwili, reprezentujecie różne klasy i stany, zawody i stowarzyszenia naszych mieszkańców! – A na końcu pozdrawiam Pana, szanowny panie dyrektorze i grupę pana kolegów artystów, których wprowadzamy dziś do tego nowego domu muz i którzy od dziś pracować będą w tym miejscu, by ukazywać nam szlachetne utwory dramatycznej i muzycznej sztuki. Miejsce to należy od dziś do Waszej działalności. Oby najwyższy duch prawdziwej sztuki zawsze przemawiał do nas z jej tworów, obyście w waszej artystycznej twórczości w tym miejscu znaleźli wewnętrzny zapał i radosną satysfakcję, która jest najszlachetniejszą nagrodą dla artystów dramatycznych!
    Prosimy Was wszystkich, zebranych tu w bramie przyszłości, by jeszcze raz spojrzeć w przeszłość, na drogę, którą dotąd pokonaliśmy. Pozwólcie mi, bym przedstawił Wam w krótkim zarysie powstanie i historię budowy naszego teatru, w którym odczytam dokument, jaki w dziękczynnym celu wkładamy pod kamień węgielny i wraz z nim chcemy zamurować w fundamentach budynku teatru. Razem z tym dokumentem w kamień węgielny zakończenia włożono: apel z 1 stycznia 1888, formularz deklaracji składkowej, druk notatki z 6 października 1888, bilet wstępu i zaproszenie na uroczystość otwarcia, wizerunek teatru, plan wnętrza teatru, afisz teatralny z dnia otwarcia, ostatni numer „Bielitz-Biala’er Wochenblattes” i srebrny gulden z wizerunkiem cesarza, wybity w 1890 roku. Dokument w kamieniu węgielnym brzmi:
W dniu dzisiejszym, 30 września roku tysiąc osiemset dziewięćdziesiątego pod niemiecki teatr miejski w Bielsku został położony kamień węgielny.
    Położenie kamienia miało miejsce w czterdziestym drugim roku panowania Jego Majestatu cesarza Franciszka Józefa I. W roku tym urzędowali:
Prezydent Śląska dr Carl Ritter von Jäger,
Premier Śląska hrabia Heinrich Larisch-Mönnich,
Poseł z miasta Bielska do sejmu śląskiego i sejmu krajowego superintendent dr Theodor Haase,
Burmistrz miasta Bielska Heinrich Hoffmann,
Burmistrz miasta Białej Carl Strzygowski,
Burmistrz Lipnika Alexander Gieldanowski.  

Głównym sponsorem mojej książki jest firma Bielmar, a promocja jej przewidziana jest na wrzesień 2015. Już teraz zapraszam!!!