WIWAT TRZECI MAJ (rok 1911)

    W maju 1911 roku tak obchodzono rocznice uchwalenia konstytucji majowej: O godzinie 9 ½ rano na boisku (w Białej -przyp. JK) uformował się pochód manifestacyjny, który otwierały dzieci ze szkoły ludowej i wydziałowej, wychowankowie gimnazyum i seminaryum TSL, szły dalej straże pożarne, miejscowe towarzystwa polskie, drużyna sokola, liczna inteligencja i setki ludu polskiego. W pochodzie grały dwie orkiestry. Uczestnicy pochodu udali się do kościoła parafialnego, gdzie o godzinie 10 odbyło się uroczyste nabożeństwo. Podczas nabożeństwa śpiewał chór sokoli.  Po mszy przemawiali Podgórski, Stein i Matuszewski (prezes „Sokoła”), a następnie na boisku odbył się mecz piłki nożnej. Wieczorem w Czytelni wieczorek połączony z odegraniem III cz. „Dziadów” Adama Mickiewicza.

    Takie obchody Trzeciego Maja „Ostschlesiche deutsche Zeitung” w numerze 51 nazwał czystą prowokacją niemieckiej ludności i ironicznie pyta do czego tą paradą zmierzają Polacy? W odpowiedzi „Dziennik Cieszyński” napisał: Dlaczego Niemcy w Białej swoich świąt narodowych nie obchodzą na naszą modłę, to do nas nie należy. Faktem jest, że ostatnia ich jak i każda zresztą wszechniemiecka uroczystość – zjazd Schulverinu ozdobił nam miasto znienawidzonymi trójbarwnymi chorągwiami, które mogliśmy w tej samej mierze uważać za prowokacye. Dom Polski w Bielsku również zorganizował obchody ku uczczeniu 120-letniej rocznicy Konstytucyi. 3. maja. odbędzie się w Bielsku, w dużej sali nowo zakupionego domu polskiego pod Nr. 38 na Blichu. Program bardzo ładny i uroz­maicony: przemowa wstępna, śpiew chóru pań z Białej i przedstawienie sztuki teatral­nej w 5 ciu aktach pod tyt.: „Trzeci maja". Podczas pauz przygrywać będzie orkiestra.

    Również w Żywcu tamtejsze TSL wspólnie z TG „Sokół” zorganizowało obchody uchwalenia konstytucji. Poprzedzono je Mszą św. w kościele św. Krzyża. Pod pomnikiem grunwaldzkim przemówił dr Pepera, a później uroczystości przeniosły się do sali żywieckiego „Sokoła”. Tutaj piękną przemową zachwycił prof. Schlingler. Komentator gazety pochwalił mieszczaństwo za wzorową postawę patriotyczną, a równocześnie ubolewał, że tak mało na obchodach było młodzieży ze szkoły realnej. Podczas koncertu jak informował „Kurier Lwowski”, chór prowadził dr Kopczyński, deklamowała pani Kwiatkowska, solo na skrzypcach wykonała pani Wieczorek z Jordanowa, a na fortepianie pani Heliankówna.

    Podobne uroczystości rocznicowe zorganizowano w Leszczynach, Mikuszowicach, Lipniku, Komorowicach, Kozach, Straconce  Duże opisy tych uroczystości zamieścił również „Wieniec i Pszczółka”. Tak na przykład wyglądała uroczystość w Kozach: 120-tą rocznicę nadania naro­dowi polskiemu kanstytucyi 3 maja w r. 1791. obchodzono u nas uroczyście. W po­chodzie do kościoła na solenne nabo­żeństwo wzięło udział przeszło 3000 ludu. Kazanie o znaczeniu nadania Polsce konstytucyi 3 maja wygłosił w patryotycznym duchu ks. wikary, a sumę celebrował ks. kanonik Feifer, podczas której śpiewała szkolna dziatwa na głosy: „Boże coś Polskę" i „Boże Ojcze Twoje dzieci". Po południu o godzinie 3 ciej wygłosił mowę o konstytucyi 3 Maja profesor gimnazyum polskiego z Białej p. Zyg­munt Podgórski. Uroczystość cała była bardzo podniosła i wywarła wielkie, daj Boże trwałe wrażenie na wszystkich ucze­stników.

Bibliografia
Gwiazdka Cieszyńska”, nr 39, 17.05.1911, s. 3.
 „Dziennik Cieszyński” nr 104, 6.05.1911, s. 5.
 „Wieniec i Pszczółka” nr 20, 14.05.1911, s. 283.
 „Dziennik Cieszyński” nr 108, 11.05.1911, s. 3.
 „Kurier Lwowski” nr 226, 18.05.1911, s. 4.
„Dziennik Cieszyński” nr 110, 13.05.1911, s. 3
„Dziennik Cieszyński” nr 112, 16.05.1911, s. 2.
„Dziennik Cieszyński” nr 116, 20.05.1911, s. 3.