piątek, 28 września 2018

Selma Kurz Słowik z Bielska i Białej cz. 25.

Warszawski triumf,
czyli druga polska stolica łaskawsza

   W 1909 roku artystka udała się na występy do Rosji. Jednym z odwiedzanych miast miała być Warszawa, pozostająca wówczas w obrębie zaboru rosyjskiego. Tam nikt nie kojarzył Selmy z polakożerczym Bielskiem czy też śp. drem Theodorem Haasem, dlatego oceniano tylko jej występ.
Słynna Selma Kurz wystąpiła wczoraj po raz pierwszy w Warszawie i zdobyła od razu olbrzymie powodzenie. W istocie jest to pod wieloma względami fenomenalna śpiewaczka. Przede wszystkiem posiada głos dźwięczny i silny, co rzadko się spotyka u śpiewaczek koloraturowych, obdarzonych zwykle głosami niewielkiemi. Brzmienie głosu znakomitej śpiewaczki jest miłe, skala bardzo rozległa, technika posunięta do ostatecznych granic. (...) Ze szczegółów technicznych podnieść należy niezwykle wyrobiony tryl, którym śpiewaczka sprawia nadzwyczajny efekt, rozpoczynając go od ledwo dosłyszalnego „pianissima” i dochodząc do potężnego „forte”. Gamy, pasaże, biegaiki, słowem najtrudniejsze figury techniczne zadziwiają w wykonaniu p. Kurz nadzwyczajną precyzyą, niewymuszoną lekkością i wdziękiem – pisał zachwycony recenzent „Nowej Gazety”.

   Po takich recenzjach kolejne zaproszenie do Warszawy było tylko kwestią czasu. Od razu ustalono, że artystka pojawi się tutaj za rok. Zanim jednak nasza bohaterka udała się kolejny raz na wschód, doszło do wielkiego zgrzytu dyplomatycznego, którego sprawczynią, choć pośrednio, była ona sama. Oto gdy uzgodniono już daty wszystkich występów w Warszawie, Moskwie i Petersburgu i rozpoczęto „promowanie trasy”, okazało się, że Selma nie dostanie paszportu na wjazd do Rosji. Ambasador carski w Wiedniu, odmawiając jej pozwolenia na wjazd, powołał się prawo zabraniające wjazdu do Rosji... Żydom! Satyryczny tygodnik „Kikeriki” w swoim stylu o tym poinformował: Rosyjski Konsul we Wiedniu odmówił (k, k, koszernej) kameralnej śpiewaczce Kurz przyznania paszportu do Rosji. Tak więc hrabia Bertchold swoje paszporty otrzyma. Na krótko albo długo będzie wojna, Kurz = krótko. Ponieważ jednak Rothschild jest jeszcze bardziej wściekły niż Aehrenthal, może Rosja się rozglądać skąd dostanie pożyczki na wojnę.

Był skandal, zgrzyt dyplomatyczny, negocjacje międzynarodowe i podwójny triumf. Po pierwsze jej prawdziwą wizą okazał się piękny głos. Po drugie śpiewaczka pojechała do kraju cara, gdzie regularnie dochodziło do pogromów współbraci i oczarowała publiczność, dzięki czemu noże antysemickie wyraźnie się stępiły.
 Przy tej okazji powstaje jednak pytanie, dlaczego takich problemów nie było przy pierwszym rosyjskim tournée Selmy. Cóż, najprawdopodobniej dopiero po nim ktoś skojarzył, że ta Austriaczka jest Żydówką i, co gorsza, tą samą artystką, która w 1905 roku, w trakcie wojny rosyjsko-japońskiej, występowała dla Japońskiego Czerwonego Krzyża.

Otrzymała nawet medal od władz Kraju Kwitnącej Wiśni, który odebrała w styczniu 1906 roku w japońskiej ambasadzie w Wiedniu. Co oznacza, że wspierała wrogów Rosji.
   Dzisiaj już nie rozstrzygniemy, co bardziej zaszkodziło: żydowskie pochodzenie czy wspieranie japońskiego wroga. Oba te czynniki sprawiały, że Selma Kurz była źle postrzegana przez władze Rosji. Na szczęście w tym wypadku sztuka zwyciężyła.

   Pomimo tego nieprzyjemnego falstartu tournée udało się świetnie. Petersburg, Moskwa i Warszawa doceniły talent śpiewaczki. Ona sama w liście do Josefa Halbana pisała: Odniosłam kolosalny sukces! Śpiewom i owacjom dla mnie nie było końca. Musimy tu przyjechać za rok!

czwartek, 27 września 2018

Lista strat mieszkańców powiatu bielskiego cz. 1

Lista strat roku 1914

   O tym jak tragiczny był czas wojny pośrednio opowiadają lakoniczne listy strat. W każdy numerze informacja wojskowa zamieszczała około 2000 osób. Zapiski te, ze względu na oszczędność miejsca, prowadzone są bardzo skrótowo. Każdy komunikat ma ok. 60 stron spisanych maczkiem. W porządku alfabetycznym podawano nazwisko, imię, stopień wojskowy, oznaczenie oddziału (związ­ku taktycznego), w którym służył dany żołnierz, oraz informacje ranny, w niewoli lub też że poniósł śmierć. Zdarzają się zapisy bardzo szczegółowe, gdzie dowiadujemy się nawet w której kwaterze jest pochowany żołnierz, ale też sporo jest zapisów nie kompletnych. Nazwiska różnie są pisane, aby nie wprowadzać chaosu, autor zostawił oryginalną ich pisownie.
    Od teraz będę przedstawiał tych których udało się mi odkryć. Mam nadzieję, że przy okazji odnajdziecie Państwo informacje o swoich krewnych.

Bestwina
Adamczyk Józef, ( ur. 1880), k.k. LIR nr 31, 7 komp, Kapral. Ranny przebywa w szpitalu w Cieszynie.
Adamaszek Jan, (nie ma daty urodzenia), Korp. k.k. Lst IR. Nr 16. Ranny
Foksiński Józef, (brak), Inft. k.k. Lst IR. Nr 31, 2 komp. Ranny
Gawor Józef, (ur. 1887), k.k.LIR nr 31, 4 kom, poległ.
Gura Karol, (ur. 1887), k.k.LIR nr 31, 4 kom, Ranny przebywa w szpitalu w Brünn.
Grygierczyk Józef, ( ur. 1891), ResInft. IR nr 56, 3 kom. Ranny.
Jonkisz Jan, (brak), Inft. k.k.Lst IR. nr 31, 4 komp. Ranny.
Kuska Johann, (1883), k.k.LIR nr 31, 4 komp, Ranny przebywa w szpitalu w Cieszynie.
Pasierbek Józef, (ur. 1890), Zugsf., IR nr 56, 1 komp., poległ.
Rezik Stanisław, (ur. 1890), IR nr 56, 13 komp., Ranny.
Wójtowicz Antoni, (ur. 1888), ResInft., IR nr 56, 3 komp. Ranny.

Bestwinka
Adamaszek Józef, (1880), Korp., k.k. LIR nr 31, 7 komp. Ranny w szpitalu w Hohenmauth.
Adamiec Antoni, (1888), Ul. UR. nr 2, Ranny przebywa w szpitalu w Brünn.
Kuzka Johann, (1883) Inft., k.k. Lst IR nr 31, 2 komp. Ranny w szpitalu Friedland.

Bronów:
Antonik Grzegorz, (1882), k.k. Lst IR nr 31, 10 komp. Zginął.
Neter Jan, (1887), Jäg., FJB. Nr 5, 3 komp. Ranny.
Zbujowsky Józef, (brak), k.k. Lst IR nr 31, 4 komp. Ranny. (przy nim jest zapis że jest również z Iłownicy).

wtorek, 25 września 2018

Selma Kurz Słowik z Bielska i Białej cz. 24.




Gdibim ja biła sloneczkjem,
czyli polski język trudny język

Zupełnie inny podtekst, tym razem narodowy, miał występ Selmy Kurz w grodzie Kraka. Wiosną 1909 roku artystka odwiedziła Kraków. Królewskie miasto przyjęło ją życzliwie. Widzowie nie zawiedli. Bilety sprzedały się na sześć tygodni przed występem. Po koncercie publiczność zgotowała jej owację na stojąco. Recenzenci zaś wykazali dużo rezerwy.
Witold Nosowski z „Czasu” podkreślał: (...) sam tryl jest dopiero cząsteczką koloratury, są inne, ważniejsze, z muzyką ściśle spokrewnione. Bez dobrego trylu niema śpiewaczki koloraturowej, lecz najświetniejszy nie narodzi niczego, zwłaszcza gdy pamiętamy, że koloratura tak jak każde wirtuozostwo ma swój styl, swe skale wartości i swe techniczne, jak i wewnętrzne wymagania. (...) Rzecz prosta, iż p. Kurz zapracowała na sławę wielu wybornymi szczegółami swego artyzmu i zastrzeżenia mają racyę tylko o tyle, o ile przykłada się najwyższą bezwzględnie miarę. Ale właśnie przy tej europejskiej skali spostrzega się, że jest to poziom wysoki, lecz jeszcze nie szczyt, a już z pewnością nie taki szczyt, jakiego można by się spodziewać po hymnach wiedeńskich[1].
„Nowa Reforma” piórem B.W. stwierdziła: P. Selma Kurz, nadworna śpiewaczka w Wiedniu, jest właścicielką głosu dobrego i posiada niewątpliwą zdolność wyzyskania techniki śpiewackiej, celem zdobycia podziwu otwartej buzi i cielęcego wzroku na zielone wrota. Pracą i talentem doszła, zdaje się, do niebywałego używania (czasem „nadużywania”) falsetowych wysokich tonów z rzadką pewnością i niezmordowanie. Dźwięk tych tonów działa lekkością brzmienia i swobodą, jak doskonałe pociągnięcia smyczka (przy pomocy tzw. „sordynki”) albo jak cichy wydech fletu. Do podniesienia efektu przyczynia się jedyna w swoim rodzaju długotrwałość oddechu, jaką tylko wprawni nurkowie popisać się mogą[2].

Po występie Selmy na estradzie Krakowskiego Towarzystwa Koncertowego Zdzisław Jachimecki napisał niezwykle zjadliwy muzyczny felieton, który zamieścił w „Przeglądzie Polskim”: Panna Kurz pochodzi z Bielska, jest dziś jedną z najbardziej cenionych i podziwianych, jedną z najwyżej płaconych śpiewaczek europejskich, nie dziw więc, że pewne sfery naszego miasta uważały za powinność być na koncercie, i były na nim. Wielkie powodzenie zawdzięcza panna Selma Kurz naturalnemu swojemu tryllowi, który w połączeniu z długim oddechem pozwala jej na efekty niespotykane często, ale też i niewysokiego znaczenia artystycznego. Sam głos nie ma barwy najpiękniejszej (...), nie ma tu żadnej średnicy, tony dolne nie istnieją zupełnie, góra atakowana w pełnem natężeniu lub tylko w pianissimach tonów z głowy, ustawicznym flageolecie koloratury pokonującej przedziwnie wszystkie staccata i pasażyki, ale nieraz zamazującej portamentowo gamy biegnące w dół. Jeszcze więcej (...) zawdzięcza panna Kurz kulturalnym upodobaniom ludów europejskich, które w tym względzie zupełnie nie różnią się od Papuasów i innych narodów na pierwotnym stopniu cywilizacji znajdującym się (...). Spotkałem nawet wybrednych smakoszów muzyki, którzy twierdzili, że w śpiewie panny Kurz jest sama dusza. Gdyby w nim była, byłaby bardzo jednostronną, panna Kurz nie wychodzi poza granicę ckliwości, która właśnie znamionuje jej głos; wyrazu różnolitego w śpiewie tym zgoła nie znajdziemy, kilka, zaiste niezwykłych akcentów jeszcze nim nie jest. Natury sensytywne odkrywają duszę w drganiu wiązadeł głosowych śpiewaczki, o którą zapytałby retorycznie Nietzsche: Hat sie überhaupt eine Seele!![3]
Felietonistę najbardziej poirytowało wykonanie przez Selmę pieśni Fryderyka Chopina Gdybym ja była słoneczkiem na niebie. Artystka zaśpiewała ten utwór z szacunku dla publiczności polskiej. Możemy tylko domyślać się, ile ją kosztowało nauczenie się polskiego tekstu. I publiczność doceniła jej gest gromkimi brawami oraz łzami wzruszenia. Najwyraźniej jednak Jachimecki odebrał jej starania jako niesmaczny żart z narodu polskiego. Nieznajomość języka spowodowała, że wyszło jej Gdibim ja biła sloneczkjem... To kaleczenie tekstu krytyk połączył z faktem, że Selma pochodziła z Bielska, a jej patronem był dr Theodor Haase, znany jako polakożerca.
Trzeba wiedzieć, że w owym czasie Bielsko było w Krakowie postrzegane jako główne siedlisko wartości germańskich, całkowicie wrogie wszystkiemu, co polskie. Zyskało tę sławę po wydarzeniach z 19 października 1902 roku, kiedy to podczas otwarcia Domu Polskiego doszło do pogromu Polaków, a wielu gości z Krakowa zostało poturbowanych[4].
Również osoba dobrodzieja nie przysparzała śpiewaczce sympatii w Krakowie. Theodor Haase zmarł po długiej chorobie 27 marca 1909 roku tuż przed jej krakowskim koncertem[5]. Dla Selmy był mężem opatrznościowym, ale dla Polaków – synonimem germanizacji. Świadczą o tym tytuły prasowe w stylu „Śmierć wroga polskości”. Polska prasa przypominała: Hasse opanowany przez idee fixe, że Niemcy powinni zostać jedynymi panami Śląska, odmawiał Polakom wszelkich praw politycznych i narodowościowych[6]. Działalność 25-letnia ś.p. Haasego, to jeden ciąg pracy, skierowanej przeciw narodowości polskiej na Śląsku[7].
Można byłoby w tym miejscu opisywać antypolskie działania dra Haasego, ale przecież nie on jest bohaterem tego tekstu. Wspominam o nim, bo akurat w tym konkretnym momencie skojarzenie Selmy Kurz z jego osobą zadziałało zdecydowanie na jej niekorzyść. Konserwatywny, narodowy Kraków uznał, że przyjaciel naszego wroga nie może być dobrym... artystą. To dlatego recenzenci, oceniając występy, szukali dziury w całym i zajmowali się wątkami pobocznymi.
Szczególną złośliwością wykazał się Feliks Jasieński z „Głosu Narodu”. W jego recenzji najpierw dostało się kapelmistrzowi, który prowadził orkiestrę jak Fryderyk Wielki i zagłuszał wszystkich solistów. Jedyną, której udało się z tej kakofonii dźwięków wydobyć, była Selma ze swoim trwającym aż 56 sekund trylem! Jasieński pozwolił sobie też na mało delikatny zabieg w postaci przytoczenia dialogu na temat przyczyn powodzenia śpiewaczki.
Młoda?
Nie bardzo.
Ładna?
Nie bardzo.
Głos piękny i silny?
Nie bardzo.
Więc co, u licha?
Bajeczna maszyna od koloratury!
Na koniec krytyk stwierdził, że wbrew zachwytowi publiczności złożonej z wpływowych ludzi z miasta on pozostanie niewzruszony. Maszyny mnie nie interesują![8]


[1] „Czas” nr 74 z 1.04.1909, s. 1.
[2] „Nowa Reforma” nr 149 z 1.04.1909, s. 1.
[3] „Przegląd Polski” XLIII, 1909, s. 190-191.
[4] Por. „Wieniec i Pszczółka” nr 44 z 2.11.1902, s. 691.
[5] Zob. „Silesia” nr 72 z 29.03.1914, s. 5 i 6.
[6] „Nowości Ilustrowane” nr 15 z 10.04.1909, s. 13.
[7] „Nowa Reforma” nr 150 z 1.04.1909, s. 1.
[8] „Głos Narodu” nr 92 z 2.04.1909, s. 3.

poniedziałek, 24 września 2018

Złaz turystyczny 2018

Zwiedzania Bielska-Białej z okazji Światowego Dnia Turystyki
pod hasłem "Gdzie drzemie historia... w Setną Rocznicę Odzyskania Niepodległości"
22 września 2018 r.





 

piątek, 21 września 2018

Zapraszam na spotkanie



PROGRAM

zwiedzania Bielska-Białej z okazji Światowego Dnia Turystyki
pod hasłem "Gdzie drzemie historia... w Setną Rocznicę Odzyskania Niepodległości"
22 września 2018 r. (sobota)


1.      Spotkanie grup w sali sesyjnej Ratusza o godz. 10.00, gdzie odbędzie się wykład Jacka Kachla na temat historii miasta nawiązujący do setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.
Po wykładzie wyjście na trasy zwiedzania z przewodnikami.
2.      Trasy zwiedzania dla grup szkolnych (po wcześniejszym zgłoszeniu) zostaną dostosowane do liczebności i wieku uczestników.


















 






GRA MIEJSKA pod hasłem "Szlakiem bielskich sekretów"
23 września 2018 r. (niedziela)


1.      Gra miejska „Szlakiem bielskich sekretów – pobierz ulotkę, wyrusz w trasę, rozwiązuj zagadki, poznając miejskie tajemnice, rozwiąż hasło i zdobądź pamiątkową naklejkę.
Zapraszamy wszystkich zainteresowanych wspólną zabawą - dzieci, młodzież, dorosłych i całe rodziny. Nie ma konieczności wcześniejszego zgłaszania.
Punkt rejestracyjny w dniu 23 września w godz. 13:00-18:00:
Klubokawiarnia „Aquarium” (Galeria Miejska BWA, I piętro, ul. 3 Maja 11). 











 



wtorek, 18 września 2018

Selma Kurz Słowik z Bielska i Białej cz. 23.



Na podbój ziem polskich,
czyli koncerty dla polskiej publiczności

   Selma Kurz bardzo dużo koncertowała. Większość występów kończyła się owacjami na stojąco, ale przytrafiały się też koncerty nieudane. Zazwyczaj jej śpiew ratował mierne sztuki, w których również dane jej było zagrać, ale nie zawsze tak się działo. Zdarzało się jej także być w gorszej dyspozycji. W czasie ostatniego przedstawienia „Rigoletta” w Operze Dworskiej można było się znowu przekonać, jak wirtuozyjnie i jednocześnie jak źle śpiewa Selma Kurz – relacjonowało wiedeńskie pismo. Bywały przedstawienia, o których chciano zapomnieć jak najszybciej, jak np. „Zimowa opowieść”, którą zagrano raptem pięć razy. Kiedy widzowie okazywali jej bezgraniczne uwielbienie, krytycy niekoniecznie byli zachwyceni.
   Z oczywistych względów trudno opisać każdy z występów Słowika z Bielska, postanowiłem więc przypomnieć te najważniejsze na terenach historycznych ziem Polski – we Lwowie, Krakowie i Warszawie.

Lwowskie konwenanse i gierki,
czyli wielkość zależy od biura koncertowego

  Pierwszy oficjalny koncert naszej śpiewaczki w Galicji odbył się w 1903 roku w Filharmonii Lwowskiej, która nie tak dawno zainaugurowała swoją działalność. Gwiazdami zaplanowanego na marzec setnego koncertu byli Selma Kurz i Bronisław Huberman. Niestety, zawirowania organizacyjne wokół jubileuszu i przepychanki wewnątrz lokalnego środowiska teatralnego tak mocno zajęły uwagę dziennikarzy „Kuriera Lwowskiego”, że o samym koncercie nie napisali ani słowa.

   Ciekawie wypadła druga wizyta Selmy w stolicy Galicji. W lutym 1910 roku artystka przybyła do Lwowa na zaproszenie dyrektora biura koncertowego Józefa Laua. Ta nieistotna z pozoru organizacyjna informacja jest niezwykle ważna dla zrozumienia późniejszej oceny krytyki. Początkowo wszystko było OK – gazety donosiły o planowanym terminie koncertu, następnie informowały, że ze względu na wyprzedanie wszystkich biletów na 4 lutego postanowiono zorganizować dodatkowy koncert 11 lutego. Tu jednak nastąpił niespodziewany zwrot akcji. Oto po pierwszym występie publiczność wyszła zadowolona, a krytycy rozpoczęli delikatny... atak.
Cóż nam dała natomiast Selma Kurz, prócz bajecznie pięknego, mistrzowsko wyszkolonego głosu? Quasi stylowo odśpiewaną arję Zuzanny z Mozarta „Figara”, nie dla jej głosu napisanego „Asrę” Rubinsteina, bardzo cenną i zajmującą pieśń Mahlera (jedynie muzycznie zajmujący numer programu), dwie arje Masseneta i Pucciniego, odśpiewane w dodatku nie w języku oryginału, no i sakramentalny walczyk Arditiego „Parla”, który nie nadaje się do programu śpiewaczki tak pierwszorzędnej, jak Selma Kurz. Noblesse oblige. Od śpiewaczki tej miary wolno żądać wiele, a nowoczesna literatura muzyczna, szczególnie dla śpiewu, tak jest bogata, że tylko odrobiny dobrej woli no i... smaku artystycznego, a z łatwością przyszłoby ułożyć program, dostosowany do wielkiej sztuki śpiewackiej niepospolitej artystki. Rzecz prosta, że olśniewający śpiew panny Kurz nie minął bez wrażenia. Tłumnie w „Filharmonji” zgromadzona publiczność, odszczególniała znakomitego gościa, będącego niezaprzeczenie fenomenem wokalnym, owacyjnie, zmuszając do nadprogramowych dodatków, z których na pierwszem miejscu wymienić należy mistrzowsko odśpiewany tzw. Lockruf z Goldmarka „Królowej Saby” – pisał krytyk Stanisław Meliński.
„Słowo Polskie” i „Wiek Nowy” relacjonowały koncert w podobnym tonie.
   Z recenzji Melińskiego wynikało, że Selma jest artystką wspaniałą, a tylko... źle dobrano jej repertuar! Warto ten niuans zapamiętać, gdyż cztery lata później gwiazda wiedeńskiej opery znów zawitała do Lwowa. I tym razem zaczynało się podobnie. Prasa informowała, że 23 marca 1914 roku Selma wystąpi. Później – że ze względu na brak biletów trzeba było zorganizować drugi koncert 25 marca. Po obu koncertach słuchacze byli wniebowzięci – ale krytycy tym razem wysmażyli bajeczne recenzje. „Słowu Polskiemu” nie przeszkadzało, że śpiewaczka jest Niemką, a „Wiek Nowy” i „Kurier Lwowski” piały z zachwytu.
   Co się stało? Czy zmiana repertuaru wywołała uwielbienie recenzentów? Dlaczego krytycy bez zastrzeżeń zgodzili się z gustem publiczności?
   Można oczywiście roztrząsać w akademickim sporze poszczególne pytania, silić się na argumenty typu: inny repertuar, dyspozycja dnia czy większe doświadczenie śpiewaczki. Te czynniki na pewno mają znaczenie. Jednak w tym konkretnym przypadku przyczyn „lwowskiego cudu” szukać należy gdzie indziej. Oto organizatorem koncertu była tym razem agencja M. Turka, która musiała mieć „dobre układy” z recenzentami. Dziwnym trafem artyści sprowadzeni przez biuro Józefa Laua zawsze mieli spadek formy artystycznej. Natomiast gdy ci sami artyści przyjeżdżali na zaproszenie agencji Turka, zawsze byli w świetnej dyspozycji... Ot, taka kreatywna rzeczywistość, której doświadczyła niczego nieświadoma Selma.
   Jednak sama bohaterka z drugiej wizyty we Lwowie zapamiętała to, że poznała wtedy polską część rodziny swojego przyszłego męża. Po koncercie spędziła czas między innymi z kuzynem Józefa Halbana – Alfredem, rektorem, prawnikiem i posłem do parlamentu we Lwowie.

poniedziałek, 17 września 2018

wystawa pt. Droga do niepodległości mieszkańców powiatu bielskiego

18.09.2018 r. – wystawa pt. Droga do niepodległości mieszkańców powiatu bielskiego
Wystawa przygotowana przez Książnicę Beskidzką w Bielsku-Białej we współpracy z bibliotekami powiatu bielskiego z okazji 100. rocznicy Odzyskania Niepodległości, sfinansowana ze środków Starostwa Powiatu Bielskiego
Miejsce GALERIA KSIĄŻNICY, JULIUSZA SŁOWACKIEGO 17A
26.09.2018 r.
Podczas otwarcia wystawy, będę miały wykład serdecznie zapraszam. Jacek Kachel

czwartek, 13 września 2018

Selma Kurz Słowik z Bielska i Białej cz. 22.



Selma symbolem cesarstwa,
czyli primadonna prawie jak instytucja państwowa

    Osobnym wątkiem wartym rozwinięcia jest propaństwowa postawa Selmy. W drodze na szczyt, jak mówi mądrość ludowa, talent ma za przyjaciół pot i przeciwności. Im więcej się ich pokona, na tym większą górę uda się wejść. Wcześniej pokazałem artystkę jako celebrytkę. Jednak wnikliwy czytelnik na pewno zauważył jej liczne występy charytatywne i – co ważne – brak skandali obyczajowych z jej udziałem. Zapewne doceniał to cesarz Franciszek Józef, który jako senior domu habsburskiego bardzo dbał o morale.
    13 października 1903 roku za swoje zasługi i osiągnięcia Selma otrzymała zaszczytny tytuł solistki cesarsko-królewskiej Opery Wiedeńskiej. Z tej okazji została zaproszona na audiencję u najjaśniejszego pana. Gazety pisały o tym to szeroko, zazwyczaj bowiem posłuchania u cesarza były krótkie i bardzo oficjalne, tym razem jednak Franciszek Józef pozwolił sobie na dłuższą pogawędkę. Zapytał artystkę, nad czym teraz pracuje. Odpowiedziała skromnie, że śpiewa główne partie w „Łucji z Lammermooru” oraz w „Cyganerii”. Kiedy dobrotliwy monarcha zatroszczył się, czy tak wielkie jej zaangażowanie nie jest ponad siły, Selma odpowiedziała: Praca jest dla mnie wielką radością. Lepszej odpowiedzi nie mogła udzielić, cesarz niezwykle cenił ludzi, którzy dużo pracują i nie narzekają.

    Śpiewaczka musiała dobrze się zapisać w pamięci monarchy, bo odtąd zapraszano ją, by występowała na wszystkich ważnych uroczystościach państwowych. Cesarz stał się jej tarczą, o czym wszyscy doskonale wiedzieli. Selma zwracała się nawet do niego w sprawie swojej kariery.
Pomiędzy śpiewaczką Selmą Kurz a dyrekcją Opery Dworskiej panuje już od grudnia nieporozumienie. Artystka czuje się znieważona przez dyrektora Mahlera i zwróciła się do Generalnej Dyrekcji ze skargą na dyrektora, z równoczesną prośbą o zwolnienie. Prośba do tej pory nie została załatwiona.

   Panna Kurz zamierza swoje zwolnienie załatwić bezpośrednio na audiencji u cesarza.
Z powodu niedyspozycji panny Selmy Kurz tytułową rolę w dzisiejszym przedstawieniu „Łucji z Lammermoor” zaśpiewa panna Grete Forst.


   Kiedy po tym nieporozumieniu w 1905 roku artystka wyjechała do Londynu, sam cesarz dopytywał dlaczego, dając do zrozumienia dyrektorowi, że nie jest z tego zadowolony.
W tym czasie Selma mocno zaangażowała się w pomoc dla Japońskiego Czerwonego Krzyża. Przypomnijmy, że trwała wówczas wojna rosyjsko-japońska, a naddunajska monarchia – działając w myśl zasady, że wróg mojego wroga jest moim przyjacielem – nie ukrywała, że kibicuje w tym starciu Azjatom.
    Cesarsko-królewska artystka potrafiła też niechcący doprowadzić do ostrych zgrzytów dyplomatycznych. W maju 1908 roku zaproszono ją do Paryża. Na miejscu okazało się, że podczas jej występu mają być zbierane datki na rzecz żołnierzy francuskich, którzy ucierpieli podczas walk w Maroku. Pomoc inwalidom jest rzeczą chwalebną, ale tym razem mogła namieszać w międzynarodowej polityce. W tym zawiłym konflikcie o wpływy w północnej Afryce Francuzi walczyli bowiem z Niemcami – najważniejszym sojusznikiem c.k. Austrii. Śpiewając na rzecz poszkodowanych Francuzów, Selma wspierałaby wrogów Niemiec! W tych okolicznościach na życzenie samego cesarza Wilhelma II dyrekcja Opery Wiedeńskiej cofnęła śpiewaczce urlop i zmusiła ją do powrotu do kraju. Po aneksji Bośni i Hercegowiny Austria chciała mieć pełne poparcie Niemiec, a w sprawie Maroka postanowiła być neutralna, aby nie drażnić sojusznika. Niezręczną sytuację załagodziło dopiero spotkanie przedstawicieli dyplomacji obu krajów.


środa, 12 września 2018

Żołnierze z I wojny światowej cz. 20.

Bardzo serdecznie zapraszam wszystkich na otwarcie wystawy pt. Droga do niepodległości mieszkańców powiatu bielskiego”, która odbędzie się 18 września o godzinie 12 w Książnicy Beskidzkiej w Bielsku-Białej. Tam zaprezentuję m.in. przesłanych przez państwa żołnierzy z I wojny światowej.
   Końcem miesiąca zaprezentuję publikacje, tak aby była ona przygotowaniem do wielkiej rocznicy odzyskania niepodległości.
    Nie oznacza to jednak, że kończą się interesować tym tematem. To tylko ta akcja się kończy.  Nadal zwracam się z prośbą o weteranów I wojny światowej.
    W miarę posiadanych dokumentów bardzo chętnie odpisze gdzie wasz przodek służy, czy był ranny i jaki miał stopień.

 Wojtylak Jan z Kaniowa przed pójściem do wojska i w niewoli.

poniedziałek, 10 września 2018

Selma Kurz Słowik z Bielska i Białej cz. 21.





Strach i przesądy,
czyli jak hipnoza i kominiarz ratowali przedstawienia

   Czytając te krótkie relacje z bogatego życia Selmy, ktoś mógłby odnieść wrażenie, że występy były dla niej samą przyjemnością. Nie do końca tak było, bo przed każdym wystąpieniem publicznym dopadała ją wielka trema. Panikowała i trzęsła się jak galareta. Profesjonalnie pomagał jej w takich sytuacjach dr Leopold Thoma, który leczył ją przy użyciu hipnozy. Bywały jednak dni, gdy trzeba było się uciekać do innych sposobów...


   Środowisko artystyczne tworzy własne przesądy, dzięki którym próbuje się strzec przed sceniczną klapą. Jak wspomina Alexander Witeschnik, wśród artystów opery panowało przekonanie, że spotkanie przed premierą kominiarza to dobry znak. Kiedy pewnego razu, po chorobie, Selma pełna obaw szła w kierunku teatru, pojawił się dobry omen – drogę przeciął jej kominiarczyk. Ufna w dobrą wróżbę, wyszła na scenę i zaśpiewała jak z nut. Kiedy wracała, po raz kolejny natknęła się na kominiarza i z wdzięczności postanowiła go wspomóc datkiem. Jakież było jej zdziwienie, gdy ten podziękował, mówiąc: Nie trzeba, pan dyrektor już zapłacił!

piątek, 7 września 2018

Żołnierze z I wojny światowej cz. 19.

Bardzo serdecznie zapraszam wszystkich na otwarcie wystawy pt. Droga do niepodległości mieszkańców powiatu bielskiego”, która odbędzie się 18 września o godzinie 12 w Książnicy Beskidzkiej w Bielsku-Białej. Tam zaprezentuję m.in. przesłanych przez państwa żołnierzy z I wojny światowej.
   Końcem miesiąca zaprezentuję publikacje, tak aby była ona przygotowaniem do wielkiej rocznicy odzyskania niepodległości.
    Nie oznacza to jednak, że kończą się interesować tym tematem. To tylko ta akcja się kończy.  Nadal zwracam się z prośbą o weteranów I wojny światowej.
    W miarę posiadanych dokumentów bardzo chętnie odpisze gdzie wasz przodek służy, czy był ranny i jaki miał stopień.


środa, 5 września 2018

Selma Kurz Słowik z Bielska i Białej cz. 20.



Nieśmiertelna za życia,
czyli równoległe życie Selmy

   Pozostając przy „znamionach nieśmiertelności”, warto kilka słów skreślić o nagraniach. Dyskografia artystki była bardzo bogata. Pierwszych nagrań Selma Kurz dokonała w maju 1900 roku. Następne płyty pojawiły się w roku 1902 i 1905, a od 1907 na rynek muzyczny co roku trafiały nowe składanki z jej udziałem, zwykle w bardzo dużych nakładach. Płyty, na których śpiewała Selma, dobrze się sprzedawały, toteż nagrywała je regularnie. W Berlinie w 1903 roku to właśnie jej nagranie uznano za najlepsze. Organizowano nawet publiczne przesłuchania. Kiedy odtwarzano arię z czarnego krążka „Mignon”, słuchacze nagrodzili „występ” brawami.

    Jeden z najlepszych kontraktów Selma zawarła z Deutsche Grammophon Gesellschaft Berlin. Materiał nagrała pomiędzy 31 maja a 22 lipca 1911 roku. Płyta weszła do sprzedaży 1 stycznia 1912, była kilkakrotnie wznawiana i przyniosła jej do 1916 roku 122 tys. 500 koron.
Selma była również artystką filmową. Dużym wydarzeniem był jej udział w filmie pt. „Johann Strauss nad pięknym modrym Dunajem”, w którym zagrała dużą rolę.

Film był szeroko reklamowany, opisy i fotosy z niego pojawiały się na tablicach i słupach reklamowych oraz w gazetach. Wszędzie podkreślano, że można w tej produkcji zobaczyć wielką primadonnę, która pierwszy raz staje przed kamerą. Obraz został wyświetlony w miejskim kinie w Białej w roku 1913.

Przygoda z X muzą była jednorazowa, głównym walorem artystki był przecież głos, którego w niemym filmie nie mogła zaprezentować. Dodatkowym elementem utrudniającym współpracę z przemysłem filmowych były koszty. Słowik z Bielska bardzo się cenił, za jeden występ śpiewaczka żądała nawet 4000 koron!