Serdecznie pozdrawiam i na następne wspisy zapraszam na bloga w śierpniu. Od jutra urlop, a na koniec troche o wojenkach szlacheckich.
Pozdrawiam Jacek
czyli jak Komorowski z Zebrzydowskim wojował.
Tak popularne pielgrzymki do Kalwarii Zebrzydowskiej z Żywiecczyzny rozpowszechniły się na dobre dopiero pod koniec XVIII wieku. Stało się to z dwóch powodów. Pierwszym najważniejszym była sława, jaką cieszyła się Jasna Góra z Czarną Madonną, drugim zaś - niemniej istotnym, a na początku niezwykle ważnym -była niechęć, jaka panowała pomiędzy Komorowskimi a Zebrzydowskim. Oto bowiem przed laty, kiedy Mikołaj Zebrzydowski, poruszony wizją, zaczął realizować pomysł stworzenia drogi krzyżowej na takim kształtem i formą, jako Jeruzalem jest i zalał fundamenty pod pierwszą kaplicę (1600), wtedy to Mikołaj Komorowski - pan dziedziczny w Żywcu mniemając, iż mu gruntów jego, do starostwa barwałdzkiego należących, zajmował wybrał się na niego zbrojnie. Opanował górę Kalwarię, wybudował szańce, powstawiał w niej armaty i gotów był siłą odebrać to, co mu Zebrzydowski zabrał. Do potyczki na szczęście nie doszło, bowiem szybko wyjaśniło się nieporozumienie. Niemniej Komorowski, który przez to wyszedł na wichrzyciela, nie mógł mu tego darować. Krewny zaś jego Piotr Komorowski, starosta oświęcimski, przez fundację kościoła w Suchej z siedmioma kaplicami chciał konkurować z Kalwarią. Kiedy 22 września 1612 roku papież Paweł V przyznał specjalny przywilej odpustu grzechów dla tych, którzy w Wielki Czwartek do spowiedzi i komunii św. przystąpią, po czym obejdą cała Drogę Krzyżową, wtedy Komorowscy ustąpili, choć swoje upokorzenie długo panu Mikołajowi pamiętali. Wszystko to jednak nie przeszkadzało ludowi w zdobywaniu łask Bożych, odwiedzeniu Kalwari, chociaż początkowo robili to skrycie.
Krok po kroku, kamień po kamieniu,
czyli nowe Jeruzalem nam powstaje.
Tymczasem w Kalwarii organizacja miejsca kultu postępowała. 4 października 1601 otwarto uroczyście kaplice świętego Krzyża. Poświęcił ją Klaudiusz Rangona, legat papieski w obecności ks. bp krakowskiego Bernarda Maciejowskiego. W tym też czasie Mikołaj Zebrzydowski postanowił zaprosić ojców Bernardynów, aby osiedlili się w Kalwarii. Wiedział bowiem dobrze, że aby jego dzieło należycie się rozwijało potrzebuje wsparcia duchowego. Z tego powodu wyjednał w kapitule radomskiej dwóch zakonników Marcina Postękalskiego i Benedykta Anserniusa. Ich zaangażowanie i determinacja Mikołaja Zebrzydowskiego doprowadziła do tego, że 2 sierpnia 1603 roku położono kamień węgielny pod budowę kościoła klasztornego.
Roku Pańskiego 1605 na Kalwarii dzięki staraniom wielebnego ojca Benedykta Anserinusa pierwszy kamień na Grób Pańskiego i Kaplicę Piłatową założono. W tym też czasie wyznaczono odległości pomiędzy zaprojektowanymi kaplicami. A rozmierzał te święte miej[s]ca niejaki ksiądz Broscius, doktor i geometra Krakowskiej Akademiej, który, począwszy od kaplice świętego Rafała aż do Grobu Pańskiego, narachował łokci krakowskich 11812 1/2.
Również budowa samego klasztoru poszła sprawnie. 4 października 1609 roku w obecności ponad 10 tysięcy pielgrzymów ks. bp Piotr Tylicki poświęcił sanktuarium, a Michał Zebrzydowski przekazał go symbolicznie prowincjałowi Bernardynów Bonawenturrze Poznańczykowi.
Niemal rok później, 5 października zmarła w Krakowie Dorota żona Mikołaja. Ukochanej małżonce w Kalwarii wystawił Mikołaj specjalny nagrobek z portretem, a obok zamieścił wiersz:
Jakom się za żywota w tym miejscu kochała
i z jakom je pilnością hojnie ozdobiała,
świadczą o mnie tak częste z płaczem obchodzenie
drogi Męki Pańskiej i też ciała trapienie.
Świadczą i ochędóstwa dzieci mych i moje,
którem tu obracała, i przedniejsze stroje.
Aż nawet ostatni kroć stąd precz odjeżdżając,
a nad ten upominku droższego nie mając,
tum swe nader żałosne serce zostawiła
i tom przy śmierci swojej słowy wyraziła.
Czego chcąc mój drogi mąż pamiątkę zostawić
a to tu ten mój obraz rozkazał wystawić,
żeby przecie ten cień mój nigdy nie ustawał,
a na tym miejscu niski pokłon swój oddawał
Naświętszej Pannie. Czego że mi pomożecie
nie wątpię, za co tego pewni bydź możecie
iż też od tej Niebieskiej Królowej nagrodę
odniesiecie, także i po śmierci ochłodę.
Do czego ja też chętnie, tyle ile zmogę
pomagać wam chcę zawsze i torować drogę.
W 1612 roku „Dziejopis” odnotowuje dwa ważne wydarzenia. Pierwsze związane jest z rozwojem materialnym, a drugie duchowym. Komoniecki informuje o rozpoczęciu budowy kolejnych kaplic w tym Domek NMP i Wieczernik. Jak również przedstawia w całości przywilej papieża Pawła V. W tym przywileju datowanym na 22 września 1912 roku Ojciec święty dopuszczał otrzymanie całkowitego odpuszczenia grzechów dla każdego, kto w Kalwarii Zebrzydowskiej w Wielki Czwartek przystąpi do spowiedzi, przyjmie komunie św. i obejdzie nabożnie drogę krzyżową. Dekret papieski dopuszczał też przywileje cząstkowe trzy i dziesięcioletnie odpuszczenie grzechów. Zamieszczenie tego odpisu świadczy, że wójt Żywca musiał osobiście udać się do Kalwarii, a przecież wizyty w tym sanktuarium była zakazane przez pana dziedzicznego na Żywcu.
Druga wojna kalwaryjska,
czyli zbrojne zakusy Mikołaja Komorowskiego.
Zanim jednak doszło do tak wspaniałych wydarzeń, odsłonił się kolejny epizod walki z Komorowskimi. Mało kto pamięta, że na wiosnę 1612 roku doszło do tzw. drugiej wojny Kalwaryjskiej. Tym razem Mikołaj Komorowski, postanowił świeżo złożone fundamenty pod kaplica zniszczyć. Na szczęście Zebrzydowski dowiedział się szybko o jego zamiarach i zachował się bardzo rozsądnie. Zebrane wojsko i lud nie poprowadził na nadciągających ludzi Komorowskiego lecz swój pochód skierował bezpośrednio na Żywiec. Przerażony obrotem spraw Mikołaj natychmiast poprosił o pokój. Znamiennym faktem jest to, że 17 czerwca tego roku została zorganizowana pierwsza oficjalna pielgrzymka do Kalwarii mieszkańców Żywca. Na jej czele poszło 5 księży, a inicjatorem było Bractwo Różanego Wianka. Najciekawsza jest w tej pielgrzymce intencja z jak szli pielgrzymi. Oto dziękowali oni Bogu, że: raczył umysł zawzięty na to miejsce święta pana Mikołaja Komorowskiego, pana dziedzicznego, odmienić i w pokój obrócić. Trzeb przyznać Drogi Czytelniku, że intencja była przednia. Jednak, aby zrozumieć ją w pełni, trzeba choć w kilku zdaniach nakreślić osobę pana dziedzicznego z Żywca.
Stale potrzebował pieniędzy, dlatego zapożyczał się gdzie tylko mógł. Równocześnie na siłę, licząc na szybki zarobek, tworzył folwarki. Odbierał chłopom lepsze pola, przywileje, nakładając coraz większe obciążenia. Doprowadziło to do masowego opuszczania gospodarstw przez osadników. W czasie jego rządów powstało w starostwie (Nowotraskim- przypis JK) 300 pustek. Sołtysom zabierał należne im prawa, a poddanych zmuszał do korzystania tylko z jego młynów i karczm. Z kościoła w Żywcu zabrał perłowy ornat i srebrny krzyż i oddał go pod zastaw, a gdy tego było mało, posunął się do fałszowania pieniędzy. W tym celu sprowadził do siebie Kaspra Rotha, który na jego zamówienie fałszował polskie i czeskie grosze. Cesarz Maciej już w 1612 roku zabronił urzędnikom śląskim przyjmowania tych monet. Ostatecznie Rotha złapano na Morawach i uwięziono. Sam Komorowski popadł w tarapaty, gdy dowody jego niecnych praktyk dostarczył jeden z jego dworzan Grocholski. Trybunał Koronny uwięził Komorowskiego, jednak ten w przebraniu bernardyńskim uciekł, a sobie tylko znanym sposobem podmienił dowody winy i uniknął kary. Aby jednak zamknąć całkowicie sprawę, potajemnie zabił zarówno Rotha jak i Grocholskiego.
cdn.
